- Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (dalej WWRDz) dotyczy dzieci od urodzenia do rozpoczęcia nauki w 1 klasie szkoły podstawowej. Dzieci z diagnozą mutyzmu wybiórczego od 1 klasy szkoły podstawowej mogą otrzymać kształcenie specjalne ze względu na zagrożenie niedostosowaniem społecznym.
- WWRDz jest realizowane od momentu wykrycia niepełnosprawności dziecka. Zagadnienie to wymaga kilku wyjaśnień.
- Bardzo często poradnie psychologiczno-pedagogiczne odmawiają wydania WWRDz błędnie sugerując się niepełnosprawnościami określonymi w przepisach rozporządzenia dotyczącego kształcenia specjalnego (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym).
W powyższym rozporządzeniu nie pojawia się mutyzm wybiórczy, jako niepełnosprawność uprawniająca do wydania orzeczenia. Ww. przepisy określają, bowiem warunki organizacji kształcenia specjalnego, które nie jest tożsame z wczesnym wspomaganiem (problem został zauważony w kontroli NIK https://www.nik.gov.pl/plik/id,18657,vp,21256.pdf) - W celu uzyskania opinii WWRDz nie jest niezbędne posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności. Powinien wystarczyć stosowny zapis od lekarza psychiatry, że dziecko jest niepełnosprawne. Niestety bardzo często poradnie wymagają powyższego orzeczenia i uzależniają od niego wydanie pozytywnej decyzji o WWRDz. Z tej racji warto jest wcześniej postarać się o orzeczenie o niepełnosprawności (więcej przeczytasz w artykule „Orzeczenie o niepełnosprawności” dostępnym w plikach grupy Fundacji Mutyzm Wybiórczy Reaktywacja).
- W idealnych warunkach małe dziecko powinno otrzymać pomoc bez zbędnej zwłoki, bez niepotrzebnego stresu podczas wielu badań u wielu specjalistów.
- Zajęcia mogą być realizowane w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, szkołach, przedszkolach, żłobkach i innych ośrodkach, które mają uwzględnioną taką możliwość. W przypadku dzieci do 3 r.ż. mogą być realizowane także w domu. Jednak w przypadku dzieci z MW wczesne wspomaganie powinno odbywać się w miejscu jego występowania, czyli na terenie żłobka, przedszkola czy szkoły, do której uczęszcza dziecko.
- Na zajęcia w ramach WWRDz przeznaczone jest od 4 do 8 godzin w miesiącu. Warto zadbać, aby w zaleceniach pojawił się zapis o przeznaczeniu tego czasu na codzienną (min 3 x tygodniowo, 15 min.) pracę z dzieckiem. Zajęcia mogą być realizowane z udziałem rodziców dziecka, a w początkowej fazie jest to wskazane i pomaga na szybsze uzyskanie efektów w pracy z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym.
- Opinie dla dzieci uczęszczających do przedszkoli i szkół wystawiają tylko publiczne poradnie wg rejonizacji. W przypadku dzieci, które nie rozpoczęły nauki (nie uczęszczają do żłobka, przedszkola lub szkoły) wydają publiczne PPP właściwe ze względu na miejsce zamieszkania tych dzieci.
- Od decyzji w sprawie WWRDz nie ma odwołania, dlatego tak ważne jest odpowiednie skompletowanie dokumentów i obecność rodziców podczas posiedzenia komisji orzekającej. Na komisje można przyjść z gotową propozycją zaleceń (przykładowe zalecenia do pobrania ze strony Fundacji Mutyzm Wybiorczy Reaktywacja www.mutyzm-wybiorczy.org.pl). Bardzo ważna jest też kwestia poruszona w pkt 2 o prawidłowej interpretacji przepisów dotyczących katalogu niepełnosprawności (można pobrać z plików grupy pismo z Ministerstwa Edukacji Narodowej na ten temat i się nim wesprzeć w dyskusji).
1. Opinia nauczyciela o dziecku.
W każdym momencie można wnioskować o wydanie opinii na temat funkcjonowania naszego dziecka w żłobku, przedszkolu lub szkole (zerówka ). Nie jest wymagana konkretna forma ani formularz. Nauczyciel powinien opisać nie tylko poziom i sposób komunikacji z dzieckiem, ale też w jaki sposób dziecko funkcjonuje w placówce, jakie są jego mocne i słabe strony, jak reaguje w trudnych sytuacjach, co niepokoi – np. czy zgłasza potrzeby fizjologiczne, czy zgłasza gorsze samopoczucie, itd.
Opinia będzie potrzebna dla uzyskania opinii WWRDz i może być pomocna w postawieniu diagnozy przez psychiatrę.
2. Diagnoza u lekarza psychiatry.
Należy pamiętać, że diagnozę mutyzmu wybiórczego stawia lekarz psychiatra (nie wymaga się skierowania). Czas oczekiwania na wizytę w ramach NFZ może wynosić nawet do 4-6 miesięcy (prywatna wizyta jest z reguły szybciej, ale wymaga poniesienia jej kosztów). Bez diagnozy od psychiatry, nie będzie możliwe złożenie wniosku o opinie WWRDz w PPP. Jak wygląda zazwyczaj wizyta? Lekarz przeprowadza wywiad z rodzicami dziecka (jeden z rodziców może zaczekać z dzieckiem w poczekalni, ponieważ wielce nieodpowiedzialnym jest fakt rozmowy o dziecku w jego obecności) na temat rozwoju dziecka, trudności w funkcjonowaniu itd. Później zapraszane jest dziecko w celu potwierdzenia diagnozy.
Warto mieć ze sobą opinię ze żłobka, przedszkola lub szkoły (zerówka) o funkcjonowaniu dziecka w placówce, opinię psychologa i logopedy lub innych specjalistów (jeśli posiadamy) oraz nagranie swobodnego zachowania dziecka w domu (sytuacji, w której dziecko mówi swobodnie). Nie są to dokumenty koniecznie potrzebne do wystawienia diagnozy, ale mogą one ułatwić sprawę i oszczędzić nam konieczności ponownej wizyty u lekarza.
WAŻNE!
Na jednej wizycie możesz poprosić o wypełnienie trzech dokumentów, aby uniknąć potrzeby ponawiania wizyty, co oznacza wydłużenie czasu ubiegania się o opinie WWRDz.
a) Idąc do lekarza psychiatry poproś o wystawienie diagnozy: mutyzm wybiórczy i inne zaburzenia lękowe (ewentualnie o podanie zaburzeń współtowarzyszących). Bardzo pomocne jest też zaświadczenie, że dziecko wymaga objęcia wczesnym wspomaganiem rozwoju dziecka (może być to zapis na jednym druku z diagnozą). Nie jest wymagany konkretny formularz- psychiatra wystawi na własnym druku. Nie ma też terminu ważności takiego dokumentu.
b) Weź ze sobą ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE o stanie zdrowia dla PPP (do pobrania z poradni lub na ich stronie internetowej) i poproś psychiatrę o wypełnienie (nie zapomnij o zapisie, że dziecko jest niepełnosprawne!). Dokument ważny 30 dni.
c) Jeśli będziesz starać się o orzeczenie o niepełnosprawności możesz od razu poprosić o wypełnienie zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia dla potrzeb zespołu orzekającego niepełnosprawność (do pobrania na stronie zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności lub bezpośrednio w urzędzie, gdzie obraduje komisja). Dokument ważny 30 dni.
3. Wniosek o opinię WWRDz.
Druk można pobrać ze strony internetowej PPP lub bezpośrednio w placówce. Należy dołączyć następujące dokumenty:
– diagnoza od psychiatry,
– zaświadczenie lekarskie również od psychiatry,
– orzeczenie o niepełnosprawności, jeśli dziecko posiada,
– opinia o funkcjonowaniu dziecka w żłobku, przedszkolu lub szkole (zerówka),
– wszelkie dodatkowe opinie i dokumenty od specjalistów, które mogą pomóc w uzyskaniu opinii z PPP.
Wniosek składamy w PPP lub wysyłamy za potwierdzeniem odbioru.
WAŻNE! Poradnia nie ma prawa odmówić przyjęcia wniosku. W takim przypadku możemy domagać się odmowy na piśmie, aby złożyć skargę do Kuratorium Oświaty.
Poradnia ma 30 dni od otrzymania wniosku na zwołanie zespołu orzekającego i wydanie opinii WWRDz lub jej odmowy (zawsze w formie pisemnej z uzasadnieniem).
Jeżeli nie przeszliśmy wcześniej z dzieckiem badania w PPP, zostanie ustalony termin badania (najczęściej jest to badanie psychologiczne i logopedyczne, czasami też pedagogiczne). Wspomniane badania mogą się odbywać w obecności rodzica. Badania najczęściej są poprzedzone wywiadem rodzinnym (dziecko nie powinno być przy tym obecne, można przyjść z druga osobą, która zostanie z nim na korytarzu).
PPP musi poinformować rodzica o terminie zebrania zespołu orzekającego. Rodzic ma prawo (nie jest to obowiązkowe, ale w sytuacjach spornych może być korzystne dla uzyskania opinii WWRDz) uczestniczyć w komisji i przedstawić własne stanowisko, wnioski i sugestie, a także wnioskować o konkretne zalecenia. Najlepiej mieć przygotowane pismo z naszymi propozycjami, aby pod wpływem stresu o niczym nie zapomnieć.
Po otrzymaniu opinii WWRDz z niekorzystnymi zaleceniami można złożyć odwołanie z prośbą o zmianę zaleceń i uzasadnieniem naszego stanowiska (jeżeli np. w zaleceniach nie ujęto obecności rodzica w początkowej fazie pracy z dzieckiem).
4. Dostarczenie opinii WWRDz do placówki.
Rodzic samodzielnie przedkłada opinię w żłobku, przedszkolu lub szkole, w której będzie realizowane wczesne wspomaganie.
WAŻNE!!!
Cała procedura związana z uzyskaniem opinii WWRDz trwa od miesiąca do nawet kilku miesięcy. Jest to czas, w którym nie możemy zostawić dziecka bez pomocy, bo jeszcze nie mamy stosownych dokumentów. Praca z małym dzieckiem to nic innego, jak ZDJĘCIE PRESJI z mówienia i BYCIE MIŁYM dla dziecka. To potrafi każdy, prawda? Także zanim otrzymamy oficjalne pismo z PPP i ruszymy pełną parą z realizacją zaleceń, warto porozmawiać z dyrekcją placówki, do której uczęszcza nasze dziecko i przedstawić nasze prośby, sugestie i propozycje współpracy. W wielu przypadkach (dotyczy to głównie dzieci małych) już sama zmiana nastawienia nauczyciela, zdjęcie presji z mówienia oraz usunięcie czynników podtrzymujących milczenie (np. pomijanie dziecka w zabawach, wyręczanie w mówieniu przez kolegów i koleżanki, itd.), może wpłynąć na poprawę funkcjonowania dziecka w placówce i pomóc mu pokonywać lęki w atmosferze zrozumienia i akceptacji, a stąd już tylko krok do tego, by dziecko zaczęło mówić w placówce. To oczywiście dopiero początek pracy nad MW, ale każdy krok w przód jest lepszy, niż stanie w miejscu i utrwalanie milczenia tylko dlatego, że nie mamy oficjalnego pisma z poradni. Rodzicu, nie czekaj! Twoje dziecko już nigdy nie będzie miało znowu 3, 4, 5 czy 6 lat, a utrwalonego latami milczenia nie da się tak łatwo pokonać.